Ograniczanie występowania zjawiska bezdomności na przykładzie programu Housing-First
Reducing homelessness on the basis of the example of Housing First program

do pobrania/download PDF

Dominika Cendrowicz
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Uniwersytet Wrocławski
ul. Uniwersytecka 22/26, 50-145 Wrocław
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

DOI: 10.15678/ES.2017.2.04

SŁOWA KLUCZOWE

bezdomność, osoby bezdomne, program Housing First, podejście housing-led

KEYWORDS

homelessness, homeless people, housing-first programme, housing-led policy

STRESZCZENIE

Podstawowym celem opracowania jest przybliżenie założeń stworzonego w Stanach Zjednoczonych przez dr. S. Tsemberisa z organizacji „Pathways to housing” programu o nazwie Housing First, którego założeniem jest pomoc osobom bezdomnym w wyjściu ze stanu bezdomności, oraz sformułowanie wniosków co do możliwości jego stosowania przez krajową administrację publiczną przy uwzględnieniu istniejących w Polsce uwarunkowań prawnych i organizacyjnych. Wysoka skuteczność programu Housing First w pomocy świadczonej osobom bezdomnym spowodowała bowiem, że w Europie Zachodniej został przeprowadzony w latach 2011–2013 program pilotażowy pod nazwą Housing First Europe. Program ten przeprowadzono w Amsterdamie, Budapeszcie, Kopenhadze, Glasgow i w Lizbonie. Kolejnym celem opracowania jest porównanie założeń programu Housing First z rekomendowanym w Unii Europejskiej podejściem housing-led. W opracowaniu wykorzystano metodę empiryczną oraz teoretyczno-prawną.

ABSTRACT

Homelessness is a large problem in Europe and it grows constantly. The aim of this article is therefore to bring its reader the idea of the program invented in the United States by Ph.D. S. Tsemberis, from the organization “Pathways to Housing”, which main goal is to help homeless people with mental and physical problems and analysis of the possibility of its implementation in Poland. The program mentioned here is named Housing First and it gained a great popularity in Europe, where in 2011-2013 run a project named Housing First Europe in five big European cities: Amsterdam, Budapest, Copenhagen, Glasgow and Lisbon. The next aim of this article is comparison of housing-first philosophy and housing-led policy which is recommended in the EU. Despite of the fact that in Poland is not easy to run programs based on housing-first approach it is worth to explain its ideas and goals. Empirical, sociological and legaltheoretical methods were used in this article.

LITERATURA / REFERENCES

Allen M. (2016). „Quality Standards in Homeless Services, Housing Led Approaches and the Legacy of ‘Less Eligibility’”, European Journal of Homelessness, nr 6, s. 159–166.
Atherton I., McNaughton N.C. (2008). „Housing First as a means of addressing multiple needs and homelessness”, European Journal of Homelessness, nr 2, s. 289–303.
Browarczyk Ł., Stenka R. (red.) (2012). Model. Gminny standard wychodzenia z bezdomności. Gdańsk: Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności.
Busch-Geertsema V. (2016). Housing First. Synthesis Report. Peer Review in Social Protection and Social Exclusion. Belgium: European Commission, DG Employment, Social Affairs and Inclusion.
Dębski M. (2014). „Wybrane metody pracy z bezdomnymi”, Nowa Praca Socjalna, nr 17, Warszawa: Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich.
FEANTSA (2011). Housing-led policy approaches: Social innovation to end homelessness in Europe. Brussels: FEANTSA, http://www.feantsa.org/download/14_11_2011_hf_position_paper_final_en2408443683520304907.pdf (dostęp: 31.08.2017).
Garapich M.P. (2016). London’s Polish Borders: Transnationalizing Class and Ethnicity among Polish. Stuttgart: ibidem Press.
Goryńska-Bittner B. (2010). Diagnosis of a scale and nature of homelessness relating to Poles living in Europe. Barka Network, http://www.barkauk.org/wp-content/uploads/2010/07/Barbara_gorynska-report-1.doc (dostęp: 31.08.2017).
GUS (2015). Gospodarka mieszkaniowa w 2015 r. Warszawa: GUS, http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/infrastruktura-komunalna-nieruchomosci/nieruchomosci-budynki-infrastruktura-komunalna/gospodarka-mieszkaniowa-w-2015-r-,7,11.html (dostęp: 31.08.2017).
HWCF (2015). Global Homelessness Statistics, Homeless World Cup Foundation, https://www.homelessworldcup.org/homelessness-statistics/ (dostęp: 31.08.2017).
Jabłecka B. (2012). Dostęp do mieszkalnictwa i bezdomność migrantów w Anglii. Badania, Ekspertyzy, Rekomendacje. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych, http://www.isp.org.pl/uploads/pdf/750397215.pdf (dostęp: 31.08.2017).
Kenna P., Benjaminsen L., Busch-Geertsema V., Nasarre-Aznar S. (red.) (2016). Pilot project – Promoting protection of the right to housing – Homelessness prevention in the context of evictions. VT/2013/056. Full report – final version. Brussels: European Commission.
Krajowy program przeciwdziałania ubóstwu i wykluczeniu społecznemu 2020. Nowy wymiar aktywnej integracji (2014). Przyjęty przez Radę Ministrów uchwałą nr 165 z dnia 12 sierpnia 2014 r., https://www.mpips.gov.pl/bip/akty-prawne/programy/krajowy-program-przeciwdzialania-ubostwu-i-wykluczeniu-spolecznemu-2020-nowywymiar-aktywnej-integracji/ (dostęp: 01.10.2017).
Maslow A. (2007). Motywacja i osobowość. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Mędrzycki R. (2013). „Bezdomność w świetle orzecznictwa sądów administracyjnych – wybrane aspekty”, Kwartalnik Prawa Publicznego, nr 1, s. 185–198.
Mędrzycki R. (2016a). „Nowe formy działania administracji publicznej i partnerów społecznych w zakresie przeciwdziałania bezdomności”, w: I. Lipowicz (red.), Bezdomność. Problemy prawne, innowacyjne rozwiązania. Warszawa: Fundacja Didactics.
Mędrzycki R. (2016b). „Problem bezdomności w świetle wybranych regulacji prawych”, Przegląd Legislacyjny, nr 4(98), s. 35–45.
Mieszkanie jako prawo człowieka (2015). Opracowanie na podstawie kursu internetowo-stacjonarnego „Na straży” – poziom centralny” prowadzonego przez Sieć Obywatelską Watch Dog we współpracy z Helsińską Fundacją Praw Człowieka i Stowarzyszeniem Homo Faber, http://www.czynajpierwmieszkanie.pl/mieszkanie-jako-prawo-czlowieka/ (dostęp: 31.08.2017).
Mikłaszewicz P. (2016). „Komentarz do art. 75”, w: M. Safjan, L. Bosek (red.), Konstytucja RP. Tom 1. Komentarz art. 1–86. Warszawa: C.H. Beck.
Moraczewska B. (2013). „Bezdomność. Definicja, problemy, rozwiązania obecne oraz historyczne odwołanie do ludzi luźnych”, Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość, t. 10, s. 113–128.
MRPiPS (2017). Mniej osób bezdomnych, 9 marca, http://www.mpips.gov.pl/aktualnosci-wszystkie/pomoc-spoleczna/art,8681,mniej-osob-bezdomnych.html (dane: 31.08.2017).
NAEH (2016). Housing First, April 20, Washington, DC: National Alliance to End Homelessness, https://endhomelessness.org/resource/housing-first/ (dostęp: 31.08.2017).
Nitecki S. (2013). Komentarz do ustawy o pomocy społecznej wraz z przepisami wykonawczymi. Wrocław: Gaskor Sp. z o.o..
Olech P. (2013). Wykluczenie mieszkaniowe – zarys głównych problemów mieszkaniowych w Polsce oraz rekomendacje dla całościowej polityki społecznej. Ekspertyza przygotowana w ramach projektu „EAPN Polska – razem na rzecz Europy Socjalnej”, http://www.eapn.org.pl (dostęp: 31.08.2017).
Pleace N. (red.) (2016). Housing First Guide Europe. Brussels: FEANTSA.
Pleace N., Bretherton J. (2013). „The case for Housing First in the European Union: A Critical Evaluation of Concerns about Effectiveness”, European Journal of Homelessness, nr 7 (2), s. 21–42.
Płoszka A. (2015). „Bezdomność a prawa człowieka”, Państwo i Prawo, nr 8, s. 37–51.
Przymeński A. (2014). „Pomoc mieszkaniowa dla zmarginalizowanych ekonomicznie gospodarstw domowych jako element systemu zabezpieczenia w Polsce”, Studia Ekonomiczne, nr 179, s. 237–248.
Schluz B. (2011a). „Zjawisko bezdomności we Francji”, Zeszyty Naukowe Instytutu Socjologii, nr 3, s. 55–72.
Schulz B. (2011b). „Przeciwdziałanie zjawisku bezdomności w Unii Europejskiej”, Przegląd Europejski, nr 2, s. 7–21.
Schulz B. (2014). Zjawisko bezdomności w wybranych krajach Unii Europejskiej. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Sierpowska I. (2010). „Socjalne aspekty prawa do mieszkania”, Wrocławskie Studia Erazmiańskie, nr 4, s. 269–302.
Sierpowska I. (2016). „Sytuacja prawna osoby bezdomnej – aktywne czy pasywne formy wsparcia?”, w: I. Lipowicz (red.), Bezdomność. Problemy prawne, innowacyjne rozwiązania. Warszawa: Fundacja Didactics, s. 29–51.
Skrzydło W. (2007). Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej: komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer.
Tsemberis S.J. (2010). Housing First: The Pathways Model to End Homelessness for People with Mental Illness and Addiction. Center City: Hazelden Press.
Wygnańska J. (2013). Model GSWB – opis rzeczywistości zastanej vs projekt przyszłej polityki społecznej. Ekspertyza merytoryczna Modelu Gminny Standard Wychodzenia z Bezdomności na zlecenie Caritas Diecezji Kieleckiej. Warszawa, http://kielce.caritas.pl/pdf/ekspertyza-wygnanska.pdf (dostęp: 31.08.2017).
Wygnańska J. (red.) (2015). Najpierw mieszkanie. Materiały źródłowe. Warszawa Fundacja Ius Medicinae, Załącznik do uchwały RM nr 115/2016 z dnia 27 września 2016 r. w sprawie przyjęcia Narodowego Programu Mieszkaniowego, RM-111-119-16 (2016). http://mib.bip.gov.pl/budownictwo/programy.html (dostęp: 31.08.2017).
 
Akty prawne i orzecznictwo
Europejska Karta Społeczna sporządzona w Turynie 18 października 1961 r., Dz.U. z 1999 r. nr 8 poz. 67.
Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej, Dz.Urz. UE C 303 z dnia 14 grudnia 2007 r., s. 1 ze sprost.
Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. nr 78 poz. 483 z późn. zm.
Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych otwarty do podpisu w Nowym Jorku w 19 grudnia 1966 r., Dz.U. z 1977 r. nr 38 poz. 169.
Opinia Komitetu Regionów – Europejska strategia dotycząca bezdomności 2014/C 271/07, Dz.Urz. UE z dnia 19 sierpnia 2014 r., C 271/36.
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela przyjęta w dniu 10 grudnia 1948 r. przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych. Ratyfikowana przez Polskę 9 października 1968 r., Dz.U. z 1969 r. nr 25 poz. 187.
Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 kwietnia 2018 r. w sprawie mieszkań chronionych, Dz.U. z 2018 r. poz. 822.
Ustawa z 20 lipca 2017 r. o Krajowym Zasobie Nieruchomości, Dz.U. z 2017 r. poz. 1529.
Ustawa z 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 1610 z późn. zm.
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1769 z późn. zm.
Wyrok TK z 20 kwietnia 2005 r., K 42/02, OTK-A 2005, Nr 4, poz. 38.
Wyrok TK z 9 marca 2003 r., SK 28/03, OTK-A 2003, Nr 7, poz. 74.

SUGEROWANE CYTOWANIE / SUGGESTED CITATION

Cendrowicz D. (2017). „Ograniczanie występowania zjawiska bezdomności na przykładzie programu Housing-First”, Ekonomia Społeczna, nr 2, s. 37-47, https://doi.org/10.15678/ES.2017.2.04.