Rozwój przedsiębiorczości społecznej – istota i kierunki analizy
The development of social entrepreneurship: the essence and trends analysis

do pobrania/download PDF

Agnieszka Pacut
Katedra Gospodarki i Administracji Publicznej
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
ul. Rakowicka 27, 31-510 Kraków
e-mail: agnieszka.pacut(at)uek.krakow.pl

DOI: 10.15678/ES.2015.1.01

SŁOWA KLUCZOWE

przedsiębiorczość społeczna, rozwój, przedmiot i zakres analizy

KEYWORDS

social entrepreneurship, development, subject and scope of the analysis

STRESZCZENIE

Tło rozważań: Przedmiotem rozważań w artykule jest zagadnienie rozwoju przedsiębiorczości społecznej. Składa się ono z dwóch zakresowo nieostrych i treściowo wieloznacznych terminów. Z jednej strony przedsiębiorczość społeczna jest młodą, wymagającą poznania dziedziną badań, która wzbudza międzynarodowe zainteresowanie różnych środowisk od końca XX wieku. Z drugiej zaś strony, rozwój jest kategorią zakorzenioną w tradycji badań społecznych oraz debacie publicznej.
Cele: Celem artykułu jest systematyzacja wiedzy na temat znaczenia obu wskazanych powyżej pojęć oraz przedstawienie wybranych sposobów analizy zagadnienia opisanego jako rozwój przedsiębiorczości społecznej.
Metody: Do realizacji celu wykorzystano metodę analizy i syntezy literatury przedmiotu.
Wyniki: W świetle przeglądu literatury analiza rozwoju przedsiębiorczości społecznej może dotyczyć przedmiotu, uwarunkowań, procesu i wyników.
Konkluzje: Podjęte dotychczas w Polsce prace badawcze świadczą o wzroście zainteresowania i uznania dla niniejszego zagadnienia. Jednocześnie nasuwa się wniosek o konieczności rozwijania w kraju, we wskazanych obszarach, prac o charakterze empirycznym i teoretycznym z wykorzystaniem dorobku nauk ekonomicznych, społecznych i prawnych.

ABSTRACT

Background: The subject of discussion in the article is the issue of the development of social entrepreneurship. It consists of two range-of-focus in terms of content and ambiguous terms. On the one hand, social entrepreneurship is a young, growing area of research that arouse international interest in various circles of the late twentieth century. On the other hand, development is a category rooted in the tradition of social research and public debate.
Objectives: The aim of this article is to systematize the knowledge about the importance of both the above-mentioned concepts and presentation of selected methods of analysis of the issues described as the development of social entrepreneurship.
Methods: The critical analysis of literature devoted to the study of social entrepreneurship and development.
Results: In the light of the literature analysis of the development of social entrepreneurship may relate to the subject, conditions, process and results.
Conclusions: Research taken so far in the country shows an increase of interest in and appreciation of this issue. At the same time, the obvious conclusion about the need to develop in Poland, in the indicated areas of work of the empirical and theoretical achievements with the use of economic, social and legal science.

LITERATURA / REFERENCES

Achtenhagen L., Naldi L., Melin L. (2010). „Business Growth – Do Practitioners and Scholars Really Talk About the Same Thing?”, Entrepreneurship Theory and Practice, Special Issue: Entrepreneurial and Business Growth, vol. 34, iss. 2.
Alvord S.H., Brown L.D., Letts C.W. (2004). „Social Entrepreneurship and Societal Transformation. An Exploratory Study”, Journal of Applied Behavioral Science, vol. 40, no. 3.
Austin J., Stevenson H., Wei-Skillern J. (2006). „Social and Commercial Entrepreneurship: Same, Different, or Both?”, Entrepreneurship Theory and Practice, vol. 30, iss. 1.
Babbie E. (2009), Badania społeczne w praktyce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bacq S., Janssen F. (2011). „The multiple face of social entrepreneurship: A review of definitional issues based on geographical and thematic criteria”, Entrepreneurship & Regional Development, vol. 23, no. 5-6.
Bloom P.N., Smith B.R. (2010). „Identifying the Drivers of Social Entrepreneurial Impact: Theoretical Development and an Explanatory Empirical Test of SCALERS”, Journal of Social Entrepreneurship, vol. 1, no. 1.
Blundel R., Lyon F., Spence L.J. (2011). Analyzing the growth process in social enterprises: an historical perspective, 3rd EMES International Research Conference on Social Enterprise: Social Innovation through Social Entrepreneurship in Civil Society: EMES Selected Papers Series, 4-7 July 2011, Roskilde, Denmark, http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.371.5568&rep=rep1&type=pdf (dostęp: 28.12.2015).
Bornstein D. (2004). How to change the world. Social entrepreneurs and the Power of New Ideas. Oxford: Oxford University Press.
Borys T. (2005). „Aksjologiczne podstawy rozwoju”, w: F. Pionek, B.J. Czerny (red.), Humanistyczne, ekonomiczne i ekologiczne aspekty kategorii „rozwój”. Polska Akademia Nauk, Komitet przy Prezydium PAN „Człowiek
i Środowisko”, Zeszyty Naukowe 40, Warszawa--Bytom.
Brock D.D., Kim M. (2011). Social Entrepreneurship Education Resource Handbook. Ashoka U, http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1872088 (dostęp: 12.12.2012).
Brouard F., Larivet S. (2010). „Essay of clarifications and definitions of related concepts of social enterprise, social entrepreneur and social entrepreneurship”, w: A. Fayolle, H. Matlay (red.), Handbook of Research on Social Entrepreneurship. Cheltenham, Northampton: Edward Elgar Publishing.
Brzezińska A., Trempała J. (2000). „Wprowadzenie do psychologii rozwoju”, w: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, Tom I. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Cho A.H. (2010). „Polityka, wartości i przedsiębiorczość społeczna – analiza krytyczna”, w: J. Mair, J. Robinson, K. Hockerts (red.), Przedsiębiorczość społeczna. tłumaczenie K. Dzięciołowicz. Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP w Warszawie.
Chomątowski S. (1986). Rozwój przemysłu na świecie. Kraków: Akademia Ekonomiczna w Krakowie.
Ciepielewska-Kowalik A., Pieliński B., Starnawska M., Szymańska A. (2015). „Social Enterprise in Poland: Institutional and Historical Context”, ICSEM Working Papers, no. 11. Liege: The International Comparative Social Enterprise Models Project.
Dacin P.A., Dacin M.T., Matear M. (2010). „Social Entrepreneurship: Why We Don’t Need a New Theory and How We Move Forward From Here”, Academy of Management Perspectives, vol. 24, no. 3.
Dees J.G. (2008). „Definicja przedsiębiorczości społecznej”, w: J.J. Wygnański (red.), Przedsiębiorstwo społeczne. Antologia kluczowych tekstów. Warszawa: Fundacja Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych.
Fabiańska K., Rokita J. (1986). Planowanie rozwoju przedsiębiorstwa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
Frączek M., Krupnik S., Osiborska K., Pacut A., Szczucka A. (2010). Monitoring przedsiębiorstw społecznych w Małopolsce. Raport z badań. Kraków: Centrum Ewaluacji i Analiz Polityk Publicznych UJ, Fundacja Gospodarki i Administracji Publicznej.
Frączek M., Hausner J., Mazur S. (2012). Wokół ekonomii społecznej. Kraków: MSAP UEK.
Głąbicka K. (2011). „Gospodarka społeczna w dokumentach Unii Europejskiej”, w: M. Grewiński, M. Rymsza (red.), Polityka aktywizacji w Polsce. Usługi reintegracji w sektorze gospodarki społecznej. Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna w TWP w Warszawie.
Glinka B. (2007). „Kulturowe wyznaczniki rozwoju organizacji”, w: K.T. Konecki, P. Chomczyński (red.), Zarządzanie organizacjami. Organizacja jako proces. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Głowacki J., Jelonek M. (2013). Mierzenie społecznej wartości dodanej podmiotów ekonomii społecznej. Kraków: MSAP UEK.
Granados M.L., Hlupic V., Coakes E., Mohamed S. (2011). „Social enterprise and social entrepreneurship research and theory: A bibliometric analysis from 1991 to 2010”. Social Enterprise Journal, vol. 7(3).
Haugh H. (2010). „Przedsiębiorstwo społeczne: więcej niż wynik ekonomiczny i indywidualny zysk”, w: J. Mair, J. Robinson, K. Hockerts (red.), Przedsiębiorczość społeczna, tłumaczenie K. Dzięciołowicz. Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP w Warszawie.
Hausner J. (2012). „Koncepcje modelu polityki rozwoju społeczno-gospodarczego”, w: J. Górniak, S. Mazur (red.), Zarządzanie strategiczne rozwojem. Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.
Hill T.L., Kothari T.H., Shea M. (2010). „Patterns of Meaning in the Social Intrepreneurship Entrepreneurship Literature: A Research Platform”, Journal of Social Entrepreneurship, vol. 1, no. 1.
Hockerts K. (2010). „Źródła możliwości powstania i działania przedsiębiorstw komercyjnych o celach społecznych”, w: J. Mari, J. Robinson, K. Hockerts (red.), Przedsiębiorczość społeczna, tłumaczenie: K. Dzięciołowicz. Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP w Warszawie.
Hoogendoorn B., Pennings E., Thurik R. (2010). „What Do We Know About Social Entrepreneurship: An Analysis of Empirical Research”, Erasmus Research Institute of Management, ERIM Report Series, Reference No. ERS-2009-044-ORG, http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1462018 (dostęp: 10.04.2016).
Januszkiewicz K. (2011). „Rozważania na temat rozwoju – Rys teoretyczny”, w: J. Czekaj, M. Lisiński (red.), Rozwój koncepcji i metod zarządzania. Kraków: Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Fundacja Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie.
Kaźmierczak T., Rymsza M. (red.), (2007). Kapitał społeczny. Ekonomia społeczna. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
Klich J. (2013). „Przedsiębiorczość i społeczna przedsiębiorczość jako przedmiot badań”, Ekonomia Społeczna, nr 1(6).
Komisja Europejska (2014). A map of social enterprises and their eco - systems in Europe: Executive Summary. Komisja Europejska, http://ec.europa.eu/social/BlobServlet?docId=12988&langId=enhttp://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:Z8UnqwrorW4J:ec.europa.eu/social/BlobServlet%3FdocId%3D12988%26langId%3Den+&cd=1&hl=pl&ct=clnk&gl=pl (dostęp: 28.12.2015).
Kraśnicka T. (2002). Koncepcja rozwoju przedsiębiorczości ekonomicznej i pozaekonomicznej. Katowice: Wydawnictwo Uczelniane Akademii Ekonomicznej im. K. Adamieckiego w Katowicach.
Kraśnicka T., Wronka M. (2010). „Istota i uwarunkowania przedsiębiorczości społecznej”, w: K. Jaremczuk (red.), Uwarunkowania przedsiębiorczości. Różnorodność i jedność. Tom I. Tarnobrzeg: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. prof. Stanisława Tarnowskiego w Tarnobrzegu.
Kuniński M. (2007). „Rozważania o rozwoju”, w: Wokół społecznej przedsiębiorczości, Kraków: Małopolska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.
Lasprogata G.A., Cotton M.N. (2003). „Contemplating enterprise: the business and legal challenges of social entrepreneurship”, American Business Law Journal, no. 41.
Laurisz N., Mazur S. (2008). „Kluczowe czynniki rozwoju przedsiębiorczości społecznej”, w: J. Hausner, A. Giza-Poleszczuk (red.), Ekonomia społeczna w Polsce: osiągnięcia, bariery rozwoju i potencjał w świetle wyników badań. Warszawa: Fundacja Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych.
Lech K. (2012). „Przedsiębiorczość społeczna: prolegomena: termin i definicje zjawiska”, Zarządzanie Zmianami, nr 3-4.
Leś E. (red.), (2008). Gospodarka społeczna i przedsiębiorstwo społeczne. Wprowadzenie do problematyki. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Lumpkin G.T., Katz J.A. (red.), (2011). „Social and sustainable entrepreneurship”, Advances in Entrepreneurship, Firm Emergence and Growth, vol. 13.
Machaczka J. (1998). Zarządzanie rozwojem organizacji. Czynniki, modele, strategia, diagnoza. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Mair J., Robinson J., Hockerts K. (red.), (2006). Social Entrepreneurship. New York: Palgrave Macmillan.
Masłyk E. (1985). Zmiana i niepewność w procesach organizacyjnych, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Masse S.J., Dorst K. (2007). Exploring the development process of grassroots social entrepreneurship, Center for Corporate Values and Responsibility, https://opus.lib.uts.edu.au/handle/10453/7337 (dostęp: 12.01.2016).
McKelvie A., Wiklund J. (2010). “Advancing Firm Growth Research: A Focus on Growth Mode Instead of Growth Rate”, Entrepreneurship Theory and Practice, vol. 34, iss. 2.
Nicholls A. (red.), (2006). Social Entrepreneurship. New Models of Sustainable Change. Oxford: Oxford University Press.
Nowak S. (2009). „Modele zmiany kierunkowej a ludzkie wartości: Teoria postępu jako stosowana nauka społeczna”, w: P. Sztompka, M. Kucia (red.), Socjologia. Lektury. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Nowak S. (2011). Metodologia badań społecznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Ochinowski T. (2010). Czynniki ekonomicznego sukcesu przedsiębiorstwa społecznego. Raport z badań. Warszawa: Fundacja Archidiecezji Warszawskiej Pomocy Bezrobotnym i Biednym NADZIEJA, www.fundacja-nadzieja.org.pl/es/pdf/ochinowski_artykul.pdf (dostęp: 10.01.2016).
Starnawska, M. (2014). Zachowanie poprzez sieciowanie w przedsiębiorczości społecznej w odpowiedzi na trudne otoczenie instytucjonalne – przypadek 5 spółdzielni socjalnych, Problemy Zarządzania, vol. 12, nr 4(48).
OECD (1999). Social enterprises. Paris: OECD.
Orhei L. (2011). The competence of social entrepreneurship. A multidimesional competence approach, HAN Business Publication, nr 6.
Paczyński W., Pacut A., Potkańska D. (2014). A map of social enterprises and their eco-systems in Europe. Country Report: Poland. European Commission, http://ec.europa.eu/social/keyDocuments.jsp?advSearchKey=socentcntryrepts&mode=advancedSubmit&langI&langId=en (dostęp: 25.05.2015).
Pankiv O., Duranowski W. (red.), (2014). Przedsiębiorczość społeczna a praca socjalna, Warszawa: Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich.
Perrini F. (2006). „Social entrepreneurship domain: setting boundaries”, w: F. Perrini (red.), The New Social Entrepreneurship. What Awaits Social Entrepreneurial Ventures? Cheltenham, Northampton: Edward Elgar Publishing.
Piekarz H. (2012). „Rozwój i zarządzanie zmianami”, w: A. Stabryła (red.), Podstawy organizacji i zarządzania. Podejście i koncepcje badawcze. Kraków: Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie.
Pierścionek Z. (1996). Strategie rozwoju firmy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Podsiad A., Więckowski Z. (1983). Mały słownik terminów i pojęć filozoficznych dla studiujących filozofię chrześcijańską. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
Poławski P., Zalewski D. (red.), (2015). Efektywna i skuteczna przedsiębiorczość społeczna: kalkulator kondycji podmiotów ekonomii społecznej. Podręcznik. Warszawa: Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Katowice: Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej Województwa Śląskiego.
Poskrobko T. (2012). „Nowe koncepcje i teorie rozwoju w ekonomii”, w: S. Czaja, A. Becla, J. Włodarczyk, T. Poskrobko (red.), Wyzwania współczesnej ekonomii. Wybrane problemy. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Praszkier R., Nowak A. (2015). Przedsiębiorczość społeczna: teoria i praktyka, wydanie 2. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
Praszkier R., Zabłocka-Bursa A., Józwik E. (2014). Social Enterprise, Social Innovation and Social Entrepreneurship in Poland: A National Report, http://www.fp7-efeseiis.eu/national-report-poland/, (dostęp: 15.04.2016).
Robinson J. (2006). „Navigating Social and Institutional Barriers to Markets: How Social Entrepreneurs Identify and Evaluate Opportunities”, w: J. Mair, J. Robinson, K. Hockerts (red.), Social Entrepreneurship. New York: Palgrave Macmillan.
Sassmannshausen S.P., Volkmann Ch. (2013). „A Bibliometric Based Review on Social Entrepreneurship and its Establishment as Field of Research”, Schumpeter Discussion Paper, Schumpeter School of Business and Economics, Wuppertal University, http://elpub.bib.uni-wuppertal.de/edocs/dokumente/fbb/wirtschaftswissenschaft/sdp/sdp13/sdp13003.pdf, (dostęp: 28.12. 2015).
Schumpeter J. (1960). Teoria rozwoju gospodarczego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Schumpeter J.A. (2005). „Development”, Journal of Economic Literature, vol. XLIII.
Sekliuckiene J., Kisielius E. (2015). „Development of Social Entrepreneurship Initiatives: A Theoretical Framework”, Procedia – Social and Behavioral Sciences, 213.
Johnson T., Barco S., Daniele D., Lublińska D., Spear R., (2014). Policy meets practice - enabling the growth of social enterprises. Warszawa: Ministerstwo Rozwoju, http://www.socialeconomy.pl/sites/default/files/files/Social%20Entrepreneurship%20Network_final_Publication%281%29.pdf (dostęp: 04.12.2015).
Shockley G.E., Frank P.M., Stough R.R. (red.), (2008). Non-market entrepreneurship: Interdisciplinary Approaches. Cheltenham, Northampton: Edward Elgar Publishing.
Starnawska M. (2015). „Analiza dobrych praktyk ekonomii społecznej w Polsce – o zasobach i ich pozyskiwaniu w przedsiębiorczości społecznej”, Studia i Materiały, nr 2, Wydział Zarządzania, Uniwersytet Warszawski.
Szczepański J. (1970). Elementarne pojęcia socjologii. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Sztompka P. (2010). Socjologia. Analiza społeczeństwa. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Tchórzewski J. (1992). Cybernetyka życia i rozwoju systemów. Siedlce: Wyższa Szkoła Rolniczo-Pedagogiczna w Siedlcach.
Tyszkowa M. (1996). „Pojęcie rozwoju i zmiany rozwojowej”, w: M. Przetacznik-Gierowska, M. Tyszkowa (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Zagadnienia ogólne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Uniwersalny słownik języka polskiego (2003). Tom III. S. Dubisz (red.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Vickers I., Lyon F. (2012). „Beyond green niches? Growth strategies of environmentally-motivated social enterprises”, International Small Business Journal, vol. 32, iss. 4.
Weerawardena J., Mort G.S. (2006). „Investigating social entrepreneurship: a multidimensional model”, Journal of World Business, vol. 4.
Węgrzecki A. (2011). Zarys filozofii. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie.
Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN (2005). A. Markowski (red.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Wronka-Pośpiech M. (2015). „Identyfikacja zależności pomiędzy orientacją przedsiębiorczą a sukcesem przedsiębiorstw społecznych – wyniki badań empirycznych”, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, nr 1.
Wyrwicka M.K. (2003). „Endogenne przesłanki organizacyjne rozwoju przedsiębiorstwa”, Rozprawy, nr 34, Poznań: Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej.
Zboroń H. (2015). „Ekonomia społeczna a ekonomia rynku – alternatywa czy dopełnienie?”, Studia Oeconomica Posnaniensia, vol. 3, nr 7.
Zimmer A., Bräuer S. (2014). The Development of Social Entrepreneurs in Germany. Münster: Institut für Politikwissenschaften, https://www.uni-muenster.de/imperia/md/content/ifpol/mitarbeiter/zimmer/developement_of_social_entrepreneurs.pdf (dostęp: 04.12.2015).
Żur A. (2014). „Korzyści, bariery i perspektywy rozwoju przedsiębiorczości społecznej w Polsce”, w: K. Zieliński (red.), Formy i przejawy współczesnej przedsiębiorczości w Polsce, Warszawa: Difin.

SUGEROWANE CYTOWANIE / SUGGESTED CITATION

Pacut A. (2015). „Rozwój przedsiębiorczości społecznej – istota i kierunki analizy”, Ekonomia Społeczna, nr 1, s. 7-20.