PES-022019-03-WG

Ekonomia społeczna w Polsce – przyczynek do krytyki innowacyjności rozwiązań krajowych

The social economy in Poland – a contribution to the criticism of innovativeness of national solutions

do pobrania/download PDF

Wojciech Goleński
ORCID: 0000-0001-8936-4510
Opolski Oddział Polskiego Towarzystwa Socjologicznego
u. Katowicka 89, 45–061 Opole
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

DOI: 10.15678/ES.2019.2.03

SŁOWA KLUCZOWE

innowacje społeczne; ekonomia społeczna; polityka społeczna; aktywizacja poprzez pracę

KEYWORDS

social innovations; social economy; social policy; work integration

STRESZCZENIE

Innowacje społeczne od początku XXI wieku stały się popularnym pojęciem w opisie rozwiązań stosowanych w polityce społecznej państw wysokorozwiniętych, odmiennych od przynależnych tradycyjnym reżimom opiekuńczym. W dyskursie eksperckim pojęcie innowacyjności często odnoszono do wprowadzanych nowych form ekonomii społecznej. Celem opracowania jest krytyka podejścia traktującego krajowe rozwiązania w obszarze ekonomii społecznej jako innowacyjne. W tym celu wykorzystano analizę literatury przedmiotu oraz dostępnych danych dotyczących wybranych wskaźników odnoszących się do sektora ekonomii społecznej w Polsce. Na tej podstawie dokonano krytyki obecnych rozwiązań oraz postawiono kilka pytań, istotnych z punktu widzenia przyszłej krytyki innowacyjności krajowych rozwiązań w opisywanym obszarze.

 ABSTRACT

Since the outset of the 21st century, social innovations have become a popular concept in the description of solutions applied in the social policy of highly developed countries, different from those typical for traditional welfare regimes. In the expert discourse, the concept of innovation often has been associated with new forms of social economy. This article aims to present the inadequacy of the application of the concept of social innovation to the solutions that, in the light of the adopted definition, are no longer innovative. The paper develops an analysis of the up-to-date literature and available data on selected indicators relating to the social economy sector. As a result, current solutions were critically analysed and several questions, relevant from the perspective of future criticism of the innovativeness of country level solutions in this area, have been posed

LITERATURA / REFERENCES

Adamska, M., Bernacik, M., Goś-Wójcicka, K., Jarębska, K., Kamińska, I., Kudłacz, M., Lenart, M., Bohdziewicz-Lulewicz, M., Maślankiewicz, M., Małodzińska, A., Pacut, A., Piwowarczyk, M., Nałęcz, S., Stasiak-Jaśkiewicz, U., Sekuła, T., Wilk, R. (2019). Spółdzielczość sprzyjająca włączeniu zawodowemu. Raport końcowy. Warszawa: GUS.

Alter, K.S. (2008). Przedsiębiorstwo społeczne w szerszym kontekście. W: J.J. Wygnański (red.). Przedsiębiorstwo społeczne. Antologia Kluczowych Tekstów (s. 141–199). Warszawa: Fundacja Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych.

Bilewicz, A., Potkańska, M. (2013). Jak kiełkuje społeczeństwo obywatelskie? Kooperatywy spożywcze w Polsce jako przykład nieformalnego ruchu społecznego. Trzeci Sektor, 31, 25–43.

Bogacz-Wojtanowska, E., Potkańska, D., Przybysz, I. (2015). Od pomysłu do rozwoju lokalnego. Badania spółdzielni socjalnych w Polsce. Warszawa: Fundacja Instytut Spraw Publicznych.

Borzaga, C., Defourny, J. (2004). The Emergence of Social Enterprise. London: Routledge.

Chyra-Rolicz, Z. (2013), Spółdzielczość jako element społecznej gospodarki rynkowej. Ekonomia Społeczna, 2(7), 32–43.

European Commission (2011). Social Economy in Cities: Bologna. Pobrane z: http://nws.eurocities.eu/MediaShell/ media/LAO%20Bologna_Social_Economy.pdf (dostęp: 12.11.2014).

European Commission (2013). Guide to Social innovation. Brussels, Pobrane z: https://ec.europa.eu/eip/ageing/ library/guide-social-innovation_en (dostęp: 14.12.2019).

Evers, A. (2008). Mieszane systemy opieki społecznej i organizacje hybrydowe. Zmiany w ładzie organizacyjnym i świadczeniu usług społecznych. W: M. Mozga-Górecka, J. Herbst, J. Wygnański (red.). Trzeci sektor dla zaawansowanych. Nowoczesne państwo o organizacje pozarządowe. Wybór tekstów (s. 186–196). Warszawa: Stowarzyszenie Klon/Jawor.

Gazon, J. (2008). Ani bezrobocie, ani opieka społeczna. Warszawa: PWN.

Goleński, W. (2017). Wizje rozwoju zależnego Polski w krytycznym dyskursie eksperckim. Władza Sądzenia, 11, 58–70.

Goleński, W. (2017a). Uwarunkowania efektywności podmiotów ekonomii społecznej, Katowice, niepublikowana rozprawa doktorska, napisana pod kierunkiem prof. UE dr hab. A. Rączaszka, obroniona na Uniwersytecie Ekonomicznym w Katowicach.

Grewiński, M. (2009). Wielosektorowa polityka społeczna. O przeobrażeniach państwa opiekuńczego. Warszawa: WSP TWP.

Grewiński, M., Kamiński, S. (2011). Sektor gospodarki społecznej w wielosektorowej polityce społecznej – w kierunku usług społecznych. W: M. Grewiński, M. Rymsza (red.). Polityka aktywizacji w Polsce. Usługi reintegracji w sektorze gospodarki społecznej (s. 55–84). Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna Towarzystwa Wiedzy Powszechnej.

Grzymkowska, M. (2014). Koniec spółdzielni inwalidów. Pobrane z: www.forbes.pl/csr/spoldzielnie-inwalidow- maja-problemy/gdmngvt (dostęp: 21.07.2014).

GUS (2019). Stopa bezrobocia rejestrowanego w latach 1990–2019, Pobrane z: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ rynek-pracy/bezrobocie-rejestrowane/stopa-bezrobocia-rejestrowanego-w-latach-1990-2019,4,1. html (dostęp: 14.12.2019).

GUS (2019a). Rocznik Statystyczny Rzeczpospolitej Polskiej, Warszawa.

Herbst, K. (2013). Perspektywy ekonomii społecznej. Ekonomia Społeczna, 1, 9–19.

Herbst, K., Żakowska, M. (2013). Ruchy nieformalne a kierunki rozwoju ekonomii społecznej. Rekomendacje dla polityk publicznych. Warszawa: Bibliotek Pożytku Publicznego.

Howaldt, J., Schwarz, M. (2010). Social Innovation: Concepts, research fields and international trends. Aachen: Aachen University.

Izdebski, H. (2007). Czym jest ekonomia społeczna? Ekonomia Społeczna, 1, 49–50.

Jarski, J. (2014). Spółdzielnie inwalidów i spółdzielnie niewidomych – nie mamy prawa ich stracić, Pobrane z: www. watchdogpfron.pl/spoldzielnie-inwalidow-i-spoldzielnie-niewidomych-nie-mamy-prawa-ich-stracic (dostęp: 4.10.2019).

Johnson, T., Spear, R. (2006). Social Enterprise. International Literature Review. Pobrane z: http://ekonomiaspoleczna. info/media/biblioteka/dz/wlochy-spoldzielnie-socjalne.pdf (dostęp: 14.12.2019).

Karwacki, A. (2010). Papierowe skrzydła. Rzecz o spójnej polityce aktywizacji. Toruń: Uniwersytet im. Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Karwacki, A., Glińska-Neweś, A. (2015). Innowacyjność w podmiotach ekonomii społecznej w Polsce. Studium jakościowe. Ekonomia Społeczna, 2, 21–42.

Kowalewski, M. (2014). Innowacje społeczne: Obywatelskie usprawnienia miast. Studia Miejskie, 15, 91–100.

Kurleto, M. (2014). Innowacyjność w przedsiębiorczości społecznej a ustawowy zakres filantropii i dobroczynności. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 183, 130–141.

Leś, E. (2005). Nowa ekonomia społeczna. Wybrane koncepcje. Trzeci Sektor, 2, 6–47.

MCPS (2018). Determinanty przeżywalności spółdzielni socjalnych w województwie mazowieckim. Raport z badania. Cieszyn-Warszawa.

Mencwel, J., Wygnański, K. (2014). Innowacje. Głos Stoczni, 2, 1–30.

Mendell, M., Pestoff, V., Noya, A. (2009). Poprawa potencjału integracji społecznej na poziomie lokalnym poprzez ekonomię społeczną. Raport na temat Polski. Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.

MPS (2005). Strategia Polityki Społecznej na lata 2007–2013, Ministerstwo Polityki Społecznej.

MRPiPS (2019). Krajowy Program Rozwoju Ekonomii Społecznej do 2023 roku. Ekonomia Solidarności Społecznej. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Warszawa, załącznik do uchwały Rady Ministrów z dnia 31 stycznia 2019 r. (poz. 214).

Moroń, D., Klimowicz, M. (2015). Podmioty ekonomii społecznej w procesie zarządzania innowacjami społecznymi. Ekonomia Społeczna, 1, 21–37.

Murray, R., Caulier-Grice, J., Mulgan, G. (2010). The Open Book of Social Innovation. London: Nesta.

Nicaise, I. (2002). The active welfare state: A response to social exclusion? Burges: Vives Lecture.

Okraska, R. (2013). Wspólna sprawa. Antologia tekstów poświęconych dziejom i zasadom spółdzielczym. Warszawa: Bibliotek Pożytku Publicznego.

Olejniczuk-Merta, A. (2013). Innowacje społeczne. Konsumpcja i Rozwój, 1(4), 21–34.

Osiecki, G. (2019). Emerytura obywatelska wkrada się do mainstreamu. Co dalej z ZUS? dziennik.pl. Pobrane z: https://gospodarka.dziennik.pl/emerytury-i-ofe/artykuly/608173,zus-emerytura-obywatelska-demogra fia-emeryci-spowolnienie-gospodarka.html (dostęp: 28.12.2019).

Piecuch, T. (2013). Spółdzielnie socjalne jako sposób na wykluczenie społeczne. W: M. Pokrzywa, S. Wilk (red.). Wykluczenie społeczne. Diagnoza, wymiary i kierunki badań (s. 397–414). Rzeszów: Uniwersytet Rzeszowski.

PwC (2016). (Współ)dziel i rządź! Twój nowy model biznesowy jeszcze nie istnieje. Warszawa: PwC. Reynolds, S., Gabriel, M., Heales, Ch. (2016). Social innovation policy in Europe: where next? Social Innovation Community. London: Nesta.

Rymsza, M. (2005). Stara i nowa ekonomia społeczna. Polska na tle doświadczeń europejskich. Trzeci Sektor, 2, 2–9.

Rymsza, M. (2007). Druga fala ekonomii społecznej w Polsce a koncepcja aktywnej polityki społecznej. W: T. Kaźmierczak, M. Rymsza (red.). Kapitał społeczny. Ekonomia społeczna (s. 170–181). Warszawa: Fundacja Instytut Spraw Publicznych.

Rymsza, M. (2013). Aktywizacja w polityce społecznej. W stronę rekonstrukcji europejskich welfare states? Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk.

Schimanek, T. (2015). Finansowanie przedsiębiorstw społecznych w Polsce. Ekonomia Społeczna, 2, 7–20.

Schumpeter, J.A. (1960). Teoria rozwoju gospodarczego. Warszawa: PWN.

Standerski, D., Konopczyński, F. (2017). Jak uniknąć katastrofy? Perspektywy polskiego systemu emerytalnego, Warszawa: Fundacja Kaleckiego.

Starnawska, M. (2015). Przedsiębiorczość społeczna w społeczeństwie obywatelskim w Polsce. Studia BAS, 4(44), 167–203.

Supińska, J. (2014). Dylematy polityki społecznej. Warszawa: Instytut Polityki Społecznej Uniwersytet Warszawski.

Szarfenberg, R. (2006). Aktywna polityka społeczna (wersja z 22.11.2006). Pobrane z: http:/rszarf.ips.edu.pl/pdf/ APS.pdf. (dostęp: 21.06.2018).

Szczepańska, M. (2017). Innowacje społeczne w polskich miastach. W: A. Kaszkur, A. Laska (red.). Innowacyjność w warunkach współczesnych miast (s. 219–228). Bydgoszcz: Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.

Szlinder, M. (2018). Bezwarunkowy dochód podstawowy. Rewolucyjna reforma społeczeństwa XXI wieku. Warszawa: PWN.

Tepsie Project (2012). Defining Social Innovation. Part 1. Pobrane z: https://youngfoundation.org/wp-content/ uploads/2012/12/TEPSIE.D1.1.Report.DefiningSocialInnovation.Part-1-defining-social-innovation.pdf. (dostęp: 21.06.2018).

Udland, M. (2016). IMF: The last generation of economic policies may have been a complete failure, Business Insider. Pobrane z: www.businessinsider.com/imf-neoliberalism-warnings-2016-5?IR=T (dostęp: 27.05.2016).

Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym. Dz.U. 2020 poz. 176.

Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Dz.U. z 2019 r. poz. 1482, 1622, 1818, 2473.

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych. Dz.U. z 2018 r. poz. 1205, z 2019 r. poz. 2020. Wronka-Pośpiech, M. (2015). Innowacje społeczne – pojęcie i znaczenie, Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 212, 125–136.

SUGEROWANE CYTOWANIE / SUGGESTED CITATION

Goleński, W. (2019). Ekonomia społeczna w Polsce – przyczynek do krytyki innowacyjności rozwiązań krajowych. W: N. Laurisz, A. Pacut (red.). Ekonomia Społeczna. Innowacyjność społeczna w Polsce (s. 23–33). Kraków: Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie. https://doi.org/10.15678/ES.2019.2.03
 

PES-022020-02-AU

Wpływ pandemii COVID-19 na badania społeczne dotyczące starości i starzenia się

The impact of the COVID-19 pandemic on social research of age and ageing

do pobrania/download PDF

Anna Urbaniak, dr
ORCID: 0000-0002-9183-2042
Institut für Soziologie
Universität Wien
Rooseveltplatz 2
1090 Wien
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

DOI: 10.15678/ES.2020.2.02

SŁOWA KLUCZOWE

osoby starsze; badania społeczne; COVID-19; metodologia; etyka

KEYWORDS

older adults; social research; COVID-19; methodology, ethics

STRESZCZENIE

W związku z wybuchem pandemii COVID-19 badacze społeczni na całym świecie borykają się z bezprecedensowymi ograniczeniami, ponieważ większość z wykorzystywanych przez nich technik gromadzenia danych opiera się na bezpośrednich interakcjach międzyludzkich. W związku z tym wielu badaczy zajmujących się badaniami nad starością i starzeniem się stanęło w obliczu wyzwania dotyczącego tego, w jaki sposób bezpiecznie prowadzić badania empiryczne. Celem tego artykułu jest przedstawienie subiektywnej refleksji nad etycznymi i metodologicznymi aspektami prowadzenia badań społecznych dotyczących starości i starzenia się w czasie trwania pandemii COVID-19. W tym celu identyfikuję czynniki wpływające na badania społeczne w czasie pandemii COVID-19 a następnie przedstawiam pytania, które mogły pojawić się na poszczególnych etapach procesu badawczego w następstwie wybuchu pandemii COVID-19. Omawiając różne strategie przyjmowane przez badaczy konkluduję wskazując na brak uniwersalnych rozwiązań i możliwe długofalowe skutki wpływu pandemii COVID-19 na realizację badań społecznych dotyczących starości i starzenia się.

 

ABSTRACT

In the COVID-19 pandemic, social researcher faced unprecedented constraints as most of their data collection techniques base on direct human interaction. As a result, many researchers involved in ageing research are now faced with ethical and methodological challenges. The aim of this article is to provide a subjective reflection on the ethical and methodological aspects of conducting social research on old age and ageing during the COVID-19 pandemic. I identify the factors influencing social research during the COVID-19 pandemic and then present ethical and methodological questions that may have arisen at each stage of the research process. There are no universal strategies nor solutions for of conducting social research on old age and ageing during the COVID-19 pandemic.

LITERATURA / REFERENCES

Augustyniak, P., Ciesiołkiewicz, K., Fandrejewska-Tomczyk, A., Gąciarz, B., … & Wygnański, K. (2020). Alert Społeczny 7. Pobrane z: https://oees.pl/alerty-eksperckie/ [dostęp: 26.11.2020]
Ayalon, L., Chasteen, A., Diehl, M., Levy, B., Neupert, S. D., Rothermund, K., … & Wahl, H. W. (2020). Aging in times of the COVID-19 pandemic: Avoiding ageism and fostering intergenerational solidarity. The Journals of Gerontology: Series B, gbaa051, https://doi.org/10.1093/geronb/gbaa051.
Babbie, E. R. (2019). Badania społeczne w praktyce. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Batorski, D. (2009). Wykluczenie cyfrowe w Polsce. Studia Biura Analiz Sejmowych, 3(19), 223–249.
Błocki Z. (2020). NCN w czasie pandemii. Forum Akademickie, 5/2020,7. Pobrane z: https://miesiecznik.forumakademickie.pl/czasopisma/fa-05-2020/?download=pdf&mid=2514 [dostęp: 15.10.2020].
BSG, 2020: COVID-19: BGS statement on research for older people during the COVID-19 pandemic. Pobrany z: https://www.bgs.org.uk/resources/covid-19-bgs-statement-on-research-for-older-people-during-the-covid-
19-pandemic [dostęp:10.10.2020].
Frieske, K.W.,(2003) Marginalność społeczna, w: Encyklopedia socjologii, t. II, (s. 168), Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
Gabster, B. P., van Daalen, K., Dhatt, R., & Barry, M. (2020). Challenges for the female academic during the COVID-19 pandemic. The Lancet, 395(10242), 1968–1970.
Goel, R.K., Grimpe, C.(2013) Active versus passive academic networking: evidence from micro-level data. Journal of Technology Transfer 38, 116–134. https://doi.org/10.1007/s10961-011-9236-5.
Halicka, M., & Halicki, J. (2017). Starzenie się i starość w badaniach i praktyce edukacyjnej–wybrane aspekty. Pedagogika Społeczna, 2(64), 151–164.
Hausner, J. (2007). Ekonomia społeczna jako sektor gospodarki. Ekonomia Społeczna, 1, 9–14.
ICSG (2020), Combatting exclusions and ageism for older people during the COVID-19 Pandemic. Pobrane z: https://icsg.ie/combatting-exclusions-and-ageism-for-older-people-during-the-covid-19-pandemic [dostęp: 10.10.2020].
IFiS PAN, Instytut Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego (2020). Pamiętniki Pandemii. Pobrane z: https://pamietnikipandemii.pl/ [dostęp: 26.11.2010].
Jacelon, C. S. (2007). Older adults’ participation in research. Nurse Researcher, 14(4).
Jowett, A. (2020). Carrying out qualitative research under lockdown-practical and ethical considerations.
Impact of Social Sciences Blog. Pobrane z: https://blogs.lse.ac.uk/impactofsocialsciences/2020/04/20/carrying-out-qualitative-research-under-lockdown-practical-and-ethical-considerations [dostęp:10.10.2020].
Kammerer, K., Falk, K., Herzog, A., & Fuchs, J. (2019). How to reach ‘hard-to-reach’ older people for research: The TIBaR model of recruitment. Survey Methods: Insights from the Field. Pobrane z: https://surveyinsights.org/?p=11822DOI:10.13094/SMIF-2019-00012 [dostęp: 10.10.2020].
Leszczyńska-Rejchert, A. M. (2015). „Wyjątkowi” seniorzy w percepcji studentów. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, 4(315), 91–107.
Li, L. Q., Huang, T., Wang, Y. Q., Wang, Z. P., Liang, Y., Huang, T. B., … & Wang, Y. (2020). COVID-19 patients’ clinical characteristics, discharge rate, and fatality rate of meta-analysis. Journal of medical virology, 92(6), 577–583.
Lupton, D. (red.) (2020) Doing fieldwork in a pandemic (crowd-sourced document). Pobrane z: https://docs.google.com/document/d/1clGjGABB2h2qbduTgfqribHmog9B6P0NvMgVuiHZCl8/edit?ts=5e88ae0a#.
Nash, M., Churchill, B. (2020) ‘Caring During COVID-19: A Gendered Analysis of Australian University Responses to Managing Remote Working and Caring Responsibilities’, Feminist Frontiers/Gender, Work and Organization 2 June, URL (consulted 1 May 2020): https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/gwao.12484.
Omary, M. B., Eswaraka, J., Kimball, S. D., Moghe, P. V., Panettieri, R. A., & Scotto, K. W. (2020). The COVID-19 pandemic and research shutdown: staying safe and productive. The Journal of Clinical Investigation, 130(6).
Perek-Białas J., Kocór M.(2005), Inne, gorsze traktowanie osób starszych w obszarze partycypacji społecznej?, W: Tokarz B. (red.), STOP dyskryminacji ze względu na wiek, s. 62–71, Akademia Rozwoju Filantropii w Polsce, Warszawa.
Perek-Białas, J. (2013). Starzenie się ludności – wyzwanie dla podmiotów ekonomii społecznej?. Ekonomia Społeczna, 2, 70-81.
Previtali, F., Allen. L & Varlamova, M. (2020) Not Only Virus Spread: The Diffusion of Ageism during the Outbreak of COVID-19, Journal of Aging & Social Policy, 32:4-5, 506–514, DOI: 10.1080/08959420.2020.1772002.
PTS (2012), Kodeks etyki socjologa, pobrane z: https://pts.org.pl/wp-content/uploads/2016/04/kodeks.pdf [dostęp: 10.10.2020].
Rahman, A., & Jahan, Y. (2020). Defining a ‘Risk Group’and Ageism in the Era of COVID-19. Journal of Loss and Trauma, 1–4. 
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz.U. z 2020 r. poz. 433).
Sosa, R. (2020). Creative design research methodologies W: H Kara, S M Khoo (red.). Researching in the Age of COVID-19 Volume III: Creativity and Ethics, Policy Press.
Speirs, V. Reflections on the upsurge of virtual cancer conferences during the COVID-19 pandemic. Britsh Journa of Cancer, 123, 698–699 (2020). https://doi.org/10.1038/s41416-020-1000-x.
Szukalski, P. (2008). Ageizm–dyskryminacja ze względu na wiek. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Tisdell, C. A. (2020). Economic, social and political issues raised by the COVID-19 pandemic. Economic Analysis and Policy, 68, 17–28.
Truog, R. D., Mitchell, C., & Daley, G. Q. (2020). The toughest triage—allocating ventilators in a pandemic. New England Journal of Medicine, 382(21), 1973–1975.
Truglio-Gallagher, M., Gallagher, L. P., Sosanya, K., & Hendrickson-Slack, M. (2006). Building trust between the older adults and researchers in qualitative inquiry. Nurse Researcher, 13(3).
Weiss, D., & Lang, F. R. (2012). “They” are old but “I” feel younger: Age-group dissociation as a self-protective strategy in old age. Psychology and Aging, 27(1), 153–163. https://doi.org/10.1037/a0024887.
Winship, C., & Mare, R. D. (1992). Models for sample selection bias. Annual Review of Sociology, 18(1), 327–350.
Quartiroli, A., Knight, S. M., Etzel, E. F., & Monaghan, M. (2017). Using Skype to facilitate team-based qualitative research, including the process of data analysis. International Journal of Social Research Methodology, 20(6), 659–666.

SUGEROWANE CYTOWANIE / SUGGESTED CITATION

Urbaniak, A. (2020). Wpływ pandemii COVID-19 na badania społeczne dotyczące starości i starzenia się. W: M. Ćwiklicki, K. Sienkiewicz-Małyjurek, (red.). Ekonomia Społeczna. Przedsiębiorczość społeczna w czasie kryzysu (s. 11–21). Kraków: Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie. https://doi.org/10.15678/ES.2020.2.02.
 

 

PES-022020-03-KSM

Odporność i przedsiębiorczość w zarządzaniu kryzysowym

Resilience and entrepreneurship in emergency management

do pobrania/download PDF

Katarzyna Sienkiewicz-Małyjurek, prof. PŚ dr hab.
ORCID: 0000-0002-0915-5776
Katedra Zarządzania i Logistyki
Wydział Organizacji i Zarządzania
Politechnika Śląska
ul. Roosevelta 26, 41-800 Zabrze
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. 

DOI: 10.15678/ES.2020.2.03

SŁOWA KLUCZOWE

odporność; odporność społeczna; przedsiębiorczość; przedsiębiorczość społeczna; zarządzanie kryzysowe; systematyczny przegląd literatury

KEYWORDS

resilience; social resilience; entrepreneurship; social entrepreneurship; emergency management, systematic literature review

STRESZCZENIE

Koncepcje odporności i przedsiębiorczości w zarządzaniu kryzysowym mogą przyczynić się do zwiększenia możliwości sprostania zagrożeniom i sytuacjom kryzysowym. Dotychczasowe badania ukierunkowane są w większości przypadków na wyjaśnienie wpływu odporności i przedsiębiorczości na zarządzanie kryzysowe, a sporadycznie podejmowane są próby ustalenia, jak wzajemnie oddziałują one między sobą. Z tego względu za cel niniejszego artykułu przyjęto usystematyzowanie wiedzy w zakresie roli odporności i przedsiębiorczości w zarządzaniu kryzysowym oraz wzajemnych relacji między tymi koncepcjami. Został osiągnięty na podstawie systematycznego przeglądu literatury, który został przeprowadzony w oparciu o metodykę PRISMA Group. W wyniku przeprowadzonych analiz zidentyfikowano cechy i wpływ zarówno odporności, jak i przedsiębiorczości na zarzadzanie kryzysowe, znaczenie tych koncepcji w ujęciu społecznym, a także wzajemne interakcje pomiędzy nimi. Uzyskane wyniki wskazują, że sytuacje kryzysowe stanowią akceleratory zmian stwarzające szanse na rozwój przedsiębiorczości zarówno w perspektywie społecznej, jak i w działaniach organizacji publicznych i prywatnych. Odporność i przedsiębiorczość współoddziałują, wspólnie budując lepsze możliwości organizacji do radzenia sobie z zagrożeniami.

ABSTRACT

The concepts of resilience and entrepreneurship in emergency management can contribute to increasing the ability to cope with threats. However, research and analysis in this area are limited. Research on resilience and entrepreneurship in emergency management has largely focused on the impact of these concepts on emergency management, with limited attempts to find out how they interact together. For this reason, the aim of this article is to systematize the knowledge of the role of resilience and entrepreneurship in emergency management and to establish mutual relations between these concepts. The aim of this article was achieved based on a systematic literature review using the PRISMA Group methodology. As a result, the characteristics and impact of both resilience and entrepreneurship on emergency management were presented, the importance of these concepts in social terms was shown, and the mutual interactions between them were identified. The obtained results indicate that emergencies constitute change accelerators that create opportunities for social and public entrepreneurship development. Resilience and entrepreneurship interact; together they create better abilities to deal with threats.

LITERATURA / REFERENCES

Abbasi, A., Kapucu, N. (2012). Structural Dynamics of Organizations during the Evolution of Interorganizational Networks in Disaster Response. Journal of Homeland Security and Emergency Management, 9(1). https://doi.org/10.1515/1547-7355.1975.
Alexander, D.E. (2013). Resilience and disaster risk reduction: An etymological journey. Natural Hazards and Earth System Sciences, 13, 2707–2716. https://doi.org/10.5194/nhess-13-2707-2013.
Baker, D., Refsgaard, K. (2007). Institutional development and scale matching in disaster response management. Ecological Economics, 63(2–3), 331–343. https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2007.01.007.
Bernier, L., Hafsi, T. (2007). The changing nature of public entrepreneurship. Public Administration Review, 67(3), 488-503. https://doi.org/10.1111/j.1540-6210.2007.00731.x.
Boin, A., ‚t Hart, P. (2010). Organising for Effective Emergency Management: Lessons from Research. Australian Journal of Public Administration, 69, 357–371. https://doi.org/10.1111/j.1467-8500.2010.00694.x.
Bullough, A., Renko, M., Myatt, T. (2014). Danger zone entrepreneurs: The importance of resilience and selfefficacy for entrepreneurial intentions. Entrepreneurship: Theory and Practice, 38(3), 473–499. https://doi.org/10.1111/etap.12006.
Cameron, T., Moore, K., Montgomery, R., Stewart, E.J. (2018) Creative ventures and the personalities that activate them in a post-disaster setting. Creativity and Innovation Management, 27(3), 335–347. https://doi.org/10.1111/caim.12270.
Canestrino, R., Ćwiklicki, M., Magliocca, P., Pawełek, P. (2020). Understanding social entrepreneurship: A cultural perspective in business research. Journal of Business Research, 110, 132–143. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.
2020.01.006.
Celik, S., Corbacioglu, S. (2010). Role of information in collective action in dynamic disaster environments. Disasters, 34(1), 137–154. https://doi.org/10.1111/j.1467-7717.2009.01118.x.
Ćwiklicki, M. (2017). Public Entrepreneurship and Its Role in Public Value Creation. Problemy Zarządzania, 15(1), part 1, 86–96. https://doi.org/10.7172/1644-9584.65.5.
Doern, R., Williams, N., Vorley, T. (2019). Special issue on entrepreneurship and crises: Business as usual? An introduction and review of the literature. Entrepreneurship and Regional Development, 31(5-6), 400–412. https://doi.org/10.1080/08985626.2018.1541590.
Diržyte, A., Rakauskiene, O.G., Servetkiene, V. (2017). Evaluation of resilience impact on socio-economic inequality. Entrepreneurship and Sustainability Issues, 4(4), 489–501. https://doi.org/ 10.9770/jesi.2017.4.4(7).
Duchek, S. (2018). Entrepreneurial resilience: A biographical analysis of successful entrepreneurs. International Entrepreneurship and Management Journal, 14(2), 429-455. https://doi.org/10.1007/s11365-017-0467-2.
Ficoń, K. (2007). Inżynieria zarządzania kryzysowego, Warszawa: BEL Studio.
Frączkiewicz-Wronka, A., Wronka-Pośpiech M. (2018). How Practices of Managing Partnerships Contributes to the Value Creation-Public-Social Partnership Perspective. Sustainability, 10(12), 4816. https://doi.org/10.3390/su10124816.
Gajendran, T., Oloruntoba, R. (2017). Governance and resilience: A case of re-development after a bushfire disaster. Technological Forecasting and Social Change, 121, 50–64. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2017.03.016.
Gray, B.J., Duncan, S., Kirkwood, J., Walton, S. (2014). Encouraging sustainable entrepreneurship in climatethreatened communities: A Samoan case study. Entrepreneurship and Regional Development, 26(5–6), 401–430. https://doi.org/10.1080/08985626.2014.922622
Grube, L.E., Storr, V.H. (2018). Embedded entrepreneurs and post-disaster community recovery. Entrepreneurship and Regional Development, 30(7–8), 800–821. https://doi.org/10.1080/08985626.2018.1457084.
Gur, F.A., Bendickson, J.S., Madden, L., McDowell, W.C. (2020). Entrepreneurial opportunity recognition in the face of disasters. International Journal of Entrepreneurial Behavior & Research, 26(4), 671–693. https://doi.org/10.1108/IJEBR-09-2019-0537.
Hernantes, J., Ric,h E., Laugé, A., Labaka, L., Sarriegi, J.M. (2013). Learning before the storm: Modeling multiple stakeholder activities in support of crisis management, a practical case. Technological Forecasting and Social Change, 80(9), 1742–1755. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2013.01.002.
Hossain, L., Kuti, M. (2010). Disaster response preparedness coordination through social networks. Disasters, 34, 755–786. https://doi.org/10.1111/j.1467-7717.2010.01168.x.
Kirkwood, J., Dwyer, K., Walton, S. (2017). An ecopreneur’s growing resilience after a series of earthquakes. Journal of Enterprising Communities: People and Places in the Global Economy, 11(1), 129–148. https://doi.org/10.1108/JEC-12-2014-0028.
Kitler, W. (2010). Bezpieczeństwo narodowe, podstawowe kategorie, dylematy pojęciowe i próba systematyzacji. Zeszyt Problemowy Towarzystwa Wiedzy Obronnej, 1(61), 1–129.
Korber, S., McNaughton, R.B. (2018). Resilience and entrepreneurship: A systematic literature review. International Journal of Entrepreneurial Behaviour and Research, 24(7), 1129–1154. https://doi.org/10.1108/IJEBR-10-
2016-0356.
Korsgaard, S., Anderson, A., Gaddefors, J. (2016). Entrepreneurship as re-sourcing: Towards a new image of entrepreneurship in a time of financial, economic and socio-spatial crisis. Journal of Enterprising Communities, 10(2), 178–202. https://doi.org/10.1108/JEC-03-2014-0002.
Kożuch, B., Sienkiewicz-Małyjurek, K. (2015a) Information sharing in complex systems: a case study on public safety management. Procedia Social and Behavioral Sciences, 213, 722–727. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.11.493
Kożuch, B., Sienkiewicz-Małyjurek, K. (2015b). Mapowanie procesów współpracy międzyorganizacyjnej na przykładzie działań realizowanych w bezpieczeństwie publicznym, Zarządzanie Publiczne, 3(31), 237–253. https://doi.org/ 10.4467/20843968ZP.15.018.4328.
Kuhlicke, C. (2013). Resilience: A capacity and a myth: Findings from an in-depth case study in disaster management research. Natural Hazards, 67(1), 61–76. https://doi.org/10.1007/s11069-010-9646-y.
Kusumasari, B., Alam, Q., Siddiqui, K. (2010). Resource capability for local government in managing disaster. Disaster Prevention and Management, 19(4), 438–451. https://doi.org/10.1108/09653561011070367.
Linnenluecke, M.K., McKnight, B. (2017). Community resilience to natural disasters: the role of disaster entrepreneurship. Journal of Enterprising Communities: People and Places in the Global Economy, 11(1), 166–185. https://doi.org/10.1108/JEC-01-2015-0005.
Manfield, R.C., Newey, L.R. (2018). Resilience as an entrepreneurial capability: Integrating insights from a crossdisciplinary comparison. International Journal of Entrepreneurial Behaviour and Research, 24(7), 1155–1180. https://doi.org/10.1108/IJEBR-11-2016-0368.
Martinelli, E., Tagliazucchi, G., Marchi, G. (2018). The resilient retail entrepreneur: dynamic capabilities for facing natural disasters. International Journal of Entrepreneurial Behavior & Research, 24(7), 1222–1243. https://doi.org/10.1108/IJEBR-11-2016-0386.
Metcalfe, M. (2005). Conjecture-first’ problem solving. Systems Research and Behavioral Science, 22(6), 537–546. https://doi.org/10.1002/sres.654.
Mitchell, A. (2013). Risk and Resilience: From Good Idea to Good Practice. OECD Development Co-Operation, Working Paper 13. https://doi.org/10.1787/22220518.

SUGEROWANE CYTOWANIE / SUGGESTED CITATION

Sienkiewicz-Małyjurek, K. (2020). Odporność i przedsiębiorczość w zarządzaniu kryzysowym. W: M. Ćwiklicki, K. Sienkiewicz-Małyjurek, (red.). Ekonomia Społeczna. Przedsiębiorczość społeczna w czasie kryzysu (s. 22–36). Kraków: Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie. https://doi.org/10.15678/ES.2020.2.03.
 

 

PES-022020-04-MZ

Przedsiębiorczość w dobie pandemii SARS-CoV-2. Próba identyfikacji konceptualnych pól analizy i modeli urzeczywistnienia gospodarczej inicjatywy

Entrepreneurship in the era of SARS-CoV-2 pandemic. An attempt to identify areas for conceptual analysis and models of economic initiative actualisation

do pobrania/download PDF

Magdalena Zdun, dr hab., prof. UEK
ORCID: 0000-0002-3784-2098
Katedra Geografii Społeczno-Ekonomicznej
Wydział Kolegium Gospodarki i Administracji Publicznej
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
ul. Rakowicka 27, 31-510 Kraków
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. 

DOI: 10.15678/ES.2020.2.04

SŁOWA KLUCZOWE

przedsiębiorczość; pandemia; aksjologia; modele człowieka gospodarującego

KEYWORDS

entrepreneurship; pandemic; axiology, models of economic man; homo economicus

STRESZCZENIE

Głównym zamierzeniem artykułu jest stworzenie narzędzia analizy i typologii przedsiębiorczości. Jej poszczególne typy stanowić będą możliwe do urzeczywistnienia się modele gospodarczej inicjatywy w dobie pandemii wirusa SARS-CoV-2. Ambicją artykułu staje się w ten sposób prezentacja „wzorców idealno-typowych”, służących diagnozie przedsiębiorczości ex ante i ex post pandemicznych wydarzeń. Artykuł ma charakter teoretyczny, a jego metodą jest dyskusja stanowisk, pojęć i koncepcji. Analiza prowadzi do wskazania czterech podstawowych modeli przedsiębiorczości, których szanse i zagrożenia wydobywa na światło dzienne epidemiczna sceneria. Konceptualna diagnoza typów idealnych przedsiębiorczości finalnie prowadzi do wskazania „wzorca przyszłość”. Jest nim „przedsiębiorczość relacyjna”, która łączy w sobie obszar uspołecznia i indywidualnych aspiracji. Zestawia też ze sobą dwie podstawowe formy użyteczności: ekonomiczną i moralną.

ABSTRACT

The main goal behind this article is to develop tools for entrepreneurship analysis and typology. The individual types of entrepreneurship will serve as viable models of economic initiative in the era of SARSCoV-2 pandemic. Therefore, our ambition is to present ideal-type models for ex ante and ex post evaluation of pandemic events. The article is theoretical in nature, and relies on a discussion of specific views, terms and concepts. Through our analysis, we identified four primary models of entrepreneurship with their associated opportunities and risks brought to light by the epidemic developments.Our conceptual evaluation of ideal types of entrepreneurship ultimately leads to the development of a future model. This model is „relational entrepreneurship” which marries social and individual aspirations. In addition, it reconciles two basic forms of utility, economic and moral.

LITERATURA / REFERENCES

Archer, M. (2013). Człowieczeństwo. Problem sprawstwa. Kraków: Nomos.
Bauman, Z. (1959). Socjologia Vilfreda Pareta. Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej, V, 5–38.
Coleman, J. (2008). Perspektywa racjonalnego wyboru w socjologii ekonomicznej. W: A. Jasińska-Kania i in. (red.). Współczesne teorie socjologiczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Dzionek-Kozłowska, J. (2018). Homo oeconomicus. Geneza, ewolucja, wpływ na rzeczywistość gospodarczą. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Etzioni, A .(1988). The Moral Dimension: Toward a New Economics. New York, London, Toronto, Sydney, Singapore: The Free Press.
Giza-Poleszczuk, A. (2010). Gospodarka i uczucia moralne. W: J. Kochanowicz, M. Marody (red.). Kultura i gospodarka (s. 247–274). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Granovetter, M. (1973). The Strength of Weak Ties. American Journal of Sociology, 78(6), 1360–1380.
Grzesiuk, K. (2015). Zakorzenienie społeczne gospodarki. Koncepcja Marka Granovettera. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski.
Hagen, E. (1962). On the Theory of Social Change. How Economic Growth Begins. Homewood: The Dorsey Press Inc.
Hampden-Turner, Ch., Trompenaars, A. (2003). Siedem kultur kapitalizmu. USA, Japonia, Niemcy, Francja, Wielka Brytania, Szwecja, Holandia. Kraków: Oficyna Ekonomiczna.
Hryniewicz, J. (2004). Polityczny i kulturowy kontekst rozwoju gospodarczego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Kapias, M. (2104). Homo oeconomicus versus homo personalis. Człowiek pomiędzy ekonomią a etyką. Ruch filozoficzny, LXXI (2), 143–159.
Kassner, M. (2017). Gospodarka jako zinstytucjonalizowany proces. Instytucjonalizm Karla Polanyiego i jego etyczne konsekwencje. Annales. Etyka w Życiu Gospodarczym, 20(2), 45–61.
Kłoskowska, A. (2007). Socjologia kultury. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kochanowicz, J. (2010). Duch kapitalizmu na polskiej peryferii. Perspektywa historyczna. W: J. Kochanowicz, M. Marody (red.), Kultura i gospodarka (s. 21–51). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Kołakowski, L. (2008). Bergson. Kraków: Znak.
Luhmann, N. (2007). Systemy społeczne. Kraków: Nomos.
Marody, M. (2015). Jednostka po nowoczesności. Perspektywa socjologiczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Marody, M., Giza-Poleszczuk, A. (2004). Przemiany więzi społecznych. Zarys teorii zmiany społecznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
McClelland, D. (1961). The Achieving Society. Princeton: Van Nostrand.
Merton, R., K. (1982). Teoria socjologiczna i struktura społeczna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Mikosik, S. (1999). Teoria rozwoju gospodarczego Josepha A. Schumpetera. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Mill, J., S. (1962). System logiki dedukcyjnej i indukcyjnej. T.2. Warszawa: PWN.
Mill, J., S. (1836/1967). On the Definition of Political Economy; and on the Method of Investigation Proper to It. W: J. M. Robson (red.). Collected Works of John Stuart Mill, vol. IV (Essays on Economics and Society) (s. 309–339). London: University of Toronto Press, Routledge & Kegan Paul.
Musialik, R. (2016). Koncepcja wartości Amitaia Etzioniego. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 259, 89–97.
Oleś, P. (2005). Wprowadzenie do psychologii osobowości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Pareto, V. (1964). Trattato di sociologia generale. Mediolan: Edizioni di Comunità.
Pareto, V. (1975). Umysł a społeczeństwo. W: W. Dereszyński, A. Jasińska-Kania, J. Szacki (red.) Elementy teorii socjologicznych. Materiały do dziejów współczesnej socjologii. Warszawa: PWN.
Parsons, T., Shils E., Olds J. (2006). Kategorie orientacji i organizacji działania. W: A. Jasińska-Kania, L. M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski, Współczesne teorie socjologiczne (s. 376–389). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Parsons, T. (2009). System społeczny. Kraków: Nomos.
Polanyi, K. (1957). The Great Transformation. The Political and Economic Origins of Our Time. Boston: Beacon Press.
Schumpeter, J. (1960). Teoria rozwoju gospodarczego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Schumpeter, J. (1995). Kapitalizm, socjalizm, demokracja. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Smith, A. (1989). Teoria uczuć moralnych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Smith, A. (2007). Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Sombart, W. (2010). Żydzi i życie gospodarcze. Warszawa: IFiS PAN.
Sztompka, P. (2016). Kapitał społeczny. Teoria przestrzeni międzyludzkiej. Kraków: Znak.
Sztompka, P. (2020). Słownik socjologiczny 1000 pojęć. Kraków: Znak.
Weber, M. (2005). Pojęcie działania społecznego, W: P. Sztompka, M. Kucia (red.). Socjologia. Lektury (s. 46–59). Kraków: Znak.
Weber, M. (1994). Etyka protestancka a duch kapitalizmu, Lublin: Wydawnictwo Test.

SUGEROWANE CYTOWANIE / SUGGESTED CITATION

Zdun, M. (2020). Przedsiębiorczość w dobie pandemii SARS-CoV-2. Próba identyfikacji konceptualnych pól analizy i modeli urzeczywistnienia gospodarczej inicjatywy. W: M. Ćwiklicki, K. Sienkiewicz-Małyjurek, (red.). Ekonomia Społeczna. Przedsiębiorczość społeczna w czasie kryzysu (s. 37–53). Kraków: Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie. https://doi.org/10.15678/ES.2020.2.04.